سابقه و هدف:ناباروری یکی از مشکلات شایع پزشکی است که حدود 15-10 درصد از زوجها را تحت تأثیر قرار میدهد. علت این مشکل در 30 درصد موارد به مردان و در 50-40 درصد به زنان مربوط میشود. اختلالات اسپرماتوژنز و کاهش تحرک اسپرم به ویژه در بیماران دیابتی مشاهده شده است. تحقیقات نشان دادهاند که زیره دارای اثرات هیپولیپیدمیک و هیپوگلیسمیک است و ترکیبات موجود در آن، مانند کومینآلدهید و کومینول، اثرات مثبتی بر کنترل عوارض دیابت دارند. با این حال، تأثیر اسانس زیره بر کیفیت اسپرم هنوز بهطور کامل بررسی نشده است. این تحقیق با هدف بررسی اثر اسانس زیره سبز بر تعداد و کیفیت اسپرم اپیدیدیم در موشهای سالم و دیابتی انجام شد. مواد و روش ها:این مطالعه تجربی روی ٢٤ سر موش سوری نر بالغ انجام شد. موشها به ٤ گروه (در هر گروه ٦ سر موش) شامل کنترل دیابتی، دیابتی دریافت کننده اسانس زیره، کنترل سالم، سالم دریافت کننده ه اسانس زیره تقسیم شدند . گروههای کنترل، روغن ذرت و گروههای درمانی اسانس زیره با دوز ٥ میلی گرم/کیلوگرم وزن بدن به صورت خوراکی با لوله معدی به طور متوالی به مدت ٣٠ روز دریافت کردند. در پایان دوره، موشها بیهوش شده و خونگیری انجام شد. در نهایت وزن بدن و بیضهها، تحرک، تعداد و مورفولوژی اسپرم اندازه گیری شد. همچنین غلظت هورمون تستوسترون نیز ارزیابی شد. نتایج:نتایج ارائهشده نشان میدهد که استفاده از اسانس زیره در حیوانات سالم ممکن است باعث کاهش اسپرمهای سالم شود، اما در حیوانات دیابتی نهتنها کمیت و کیفیت اسپرمهای اپیدیدیمی را کاهش نمیدهد، بلکه به بهبود اختلالات ناشی از دیابت بر اسپرمهای اپیدیدیمی کمک میکند. همچنین، آثار دیابت و اسانس زیره با تغییرات سطح تستوسترون مرتبط نبود. نتیجه گیری:در این مطالعه نشان داده شده که علیرغم آثار احتمالا سوء ترکیبات زیره بر اسپرمهای اپیدیدیمی استفاده از اسانس زیره باعث بهبود اسپرمهای اپیدیدیمی در حیوانات دیابتی میشود.این یافته میتواند به عنوان پایهای برای تحقیقات در بهبود سلامت تولیدمثلی حیوانات اهلی در شرایط متابولیکی خاص مانند دیابت استفاده شود.