سابقه و هدف: با توجه به اپیدمی سل در کشور ایران و مرگ و میر ناشی از آن و اقدامات جراحی تشخیصی و درمانی و به منظور تعیین وضعیت بیماران و انواع عمل های جراحی و تشخیصی در مراجعه کننده به بیمارستان امام خمینی (ره) تهران طی سال های 76-1367 انجام گرفت.

مواد و روش ها: پژوهش به صورت مطالعه داده های موجود (Existing data) بر روی پرونده کلیه بیمارانی که تحت عمل جراحی رزکسیون ریه و یا فرآیندهای تشخیصی قرار گرفته اند، صورت پذیرفت. تشخیص سل نیز براساس کشت خلط و پاتولوژی بافتی انجام گرفت و سن و جنس، شغل، محل اقامت ده ساله، علایم بالینی و بررسی های پاراکلینیک نوع رزکشن روی آن ها و عوارض عمل بررسی شد.

یافته ها: به طور کلی طی مدت ده ساله 50 نفر مبتلا به سل ریه و قفسه صدری مورد مطالعه قرار گرفتند. از 500 نفر مورد بررسی، 44% زن و 56% مرد و در سنین بین 15 تا 20 سالگی بودند، مردان 5 برابر خانم ها دچار عارضه سل شده اند و درگیری پریکارد نیز در آقایان دو برابر خانم ها بود. مبتلایان اغلب خانه دار، سپس کارگران بودند. شایع ترین علایم بالینی درد پلوریتک سینه (82%)، تنگی نفس (80%) و سرفه (78%) می باشد. در 50% مبتلایان PPD منفی بود، در این بیماران فرمول شمارش لکوسیت ها PMN برابر 73 و 24 درصد لنفوسیتوز و بقیه نیز ائوزینوفیل و بازوفیل است. ESR در 88% غیر طبیعی و افزایش یافته بود. از این تعداد جراحی، 34% رزکشن ریه وجود داشت. بیست و چهار سل پریکارد بوده که تحت عمل جراحی پریکاردیکتومی تام در 18% و پنجره پریکارد نیز در 6% قرار گرفته اند. همچنین در 24% موارد توراکوتومی تشخیصی محدود برای لنف آدنوپاتی هیلاژ و SPN انجام گرفت. در این افراد تمامی بررسی ها پاراکلینیک منفی می باشد ولی بیمار مبتلا به سل ریوی بوده است. شش درصد رزکسیون استخوان چنبری و 6% فلپ الوزر و 2% نیز انسداد ورید کاو فوقانی مشاهده گردید که جهت تشخیص توراکوتومی شد.

نتیجه گیری: به طور کلی، در این مطالعه در سنین جوانی مردان بیشتر از زنان دچار عارضه گردیدند و در سنین 20-15 سالگی مردان 5 برابر خانم ها دچار عارضه سل شدند. همچنین درگیری پریکارد نیز در مردان دو برابر خانم ها بود. مبتلایان اغلب خانه دار و سپس کارگران بودند. از موارد رزکشن شایع ترین آن ها لوبکتومی لب فوقانی 35% و سپس لوبکتومی لب تحتانی 29% بود. در 24% با شک به سل تمام آزمایش های پاراکلینیک منفی بود ولی با توراکوتومی محدود سل در آن به تشخیص رسید. بنابراین، در این موارد توراکوتومی توصیه می شود در یک مورد سل ریه فوقانی همراه با سرطان ریه از نوع SCC بوده است. بنابراین در مواردی که سل لب فوقانی به خصوص سگمان قدامی را درگیر می کند، علاوه بر درمان سل به سرطان ریه نیز بایستی توجه کرد. در این عمل ها مورتالیتی 4% و موربیدیتی 12% مطابق آمارهای خارجی می باشد.