سابقه و هدف: در جنگ ایران و عراق، گازهای شیمیایی توسط عراق به کار گرفته شد. تاثیر گازها در کوتاه مدت و میان مدت قبلا گزارش گردیده بود. با توجه به گزارش های متفاوت از نقش گاز خردل در جانبازان شیمیایی و به منظور پیگیری نقش این گازها بر گویچه های هموگلوبین و شاخص های خونی، این تحقیق بر روی مراجعه کنندگان به بنیاد جانبازان استان گیلان در سال های 77-1376 انجام گرفت.

مواد و روش ها: تحقیق به روش هم گروهی بر روی 102 نفر از جانبازان شیمیایی (گروه مورد) و 102 نفر از رزمندگان بدون مواجهه با حملات شیمیایی (گروه شاهد) صورت پذیرفت. افراد دو گروه مشابه بودند و نمونه های خون آن ها از نظر تعداد گلبول های قرمز، گلبول های سفید، تعداد پلاکت ها، چند هسته ای ها، منوسیت ها، شاخص های خونی با دستگاه SE RONO 9010 بررسی و مورد قضاوت آماری قرار گرفت.

یافته ها: تحقیق بر روی 204 نفر در دو گروه مساوی انجام گرفت. گروه مورد به مدت 2.3±10.7 سال از تاریخ شیمیایی شدن گذشته بود. در گروه شاهد تعداد گلبول های قرمز 0.39±4.6، گلبول های سفید 1238±6858، چند هسته ای 952±3702 و منوسیت ها 14±69 و در گروه جانبازان شیمیایی به ترتیب 0.5±5.26، ائوزینوفیل ها با هم مشابه بود و میزان MCV و MCH افراد شاهد بیشتر از گروه مورد می باشد. MCH در گروه شاهد 19.6% و در گروه مورد 6.9% بود (P<0.02).

نتیجه گیری و توصیه ها: افراد در مواجهه با گازهای شیمیایی در پیگیری 10 ساله دارای عوارض گازهای شیمیایی هستند، پیشنهاد می شود مطالعات بیشتر در پیگیری های بعدی نیز به عمل آید.