سابقه و هدف: بیماری دیابت قندی یکی از بیماری‌های شایع و خطرناک است. با توجه به ناکافی بودن روش‌های معمول در کشور جهت کنترل مناسب بیماری دیابت, تحقیقی کیفی به منظور طراحی الگوی مراقبتی و درمانی و بررسی تاثیر آن بر نحوه کنترل گلیسمیک بیماران دیابتی مراجعه‌کننده به انجمن دیابت ایران در شهر تهران, در سال 1382 انجام گردید.

مواد و روش‌ها: برای طراحی مدل, تحقیق کیفی از نوع تئوری پایه انجام شد. در این تحقیق نظرات و تجربیات 15 بیمار مبتلا به دیابت به همراه خانواده آنها و همچنین نظرات 15 کارشناس شامل پزشک, پرستار و متخصص تغذیه توسط مصاحبه با سوالات باز جمع‌آوری گردید. سپس با استفاده از مدل اشتراوس و کوربین تجزیه و تحلیل و طراحی الگو صورت گرفت. جهت بررسی تاثیر الگو, تحقیقی به روش کارآزمایی بالینی تصادفی در دو گروه 52 نفره از بیماران دیابتی انجام شد و تاثیر اجرای مداخلات برگرفته شده از الگو بر نحوه کنترل گلیسمیک بررسی شد.

یافته‌ها: در این تحقیق 395 کد اولیه در 27 زیر طبقه و 9 طبقه اصلی قرار گرفت. سپس نحوه ارتباط طبقات با یکدیگر تعیین شد. در این مدل سیستم شخصی, سیستم درمانی, مراقبتی و حمایتی و سیستم اجتماعی سه سیستمی هستند که در حال تعامل با یکدیگر هستند و نتایج ممکن مانند نحوه کنترل گلیسمیک را ایجاد می‌کنند. با توجه به اهمیت نتایج برای کارکنان سیستم بهداشتی و درمانی و هم‌چنین بیماران، این الگو الگوی مراقبتی و درمانی نتیجه ـ محور نام گرفت. سه ماه پس از شروع مداخلات بر گرفته شده از الگو, میانگین ( ± انحراف معیار) میزان هموگلوبین گلیکوزیله در گـروه مداخله از 2 ± 22/8 به 6/1 ± 7/6 کاهـش یافت که این میزان کاهش از گـروه شاهـد که تنها آمـوزش دریافت کـرده بودند بـیشتر بود (02/0 P < ) .

نتیجه‌گیری: به نظر می‌رسد الگوی مراقبتی نتیجه ـ محور , می تواند به نحو مؤثری در کنترل قند خون در بیماران بزرگسال دیابتی نوع اول و دوم عمل کند.