سابقه و هدف: یکی از سؤالات اساسی در مبتلایان مایع جنب مسئله مقادیر و همبستگی کلسترول و لیپوپروتئین‌های مایع جنب با مقادیر سطح سرمی آنها و اهمیت آن در افتراق نوع مایع جنب‌ (ترانسوداتیو، اگزوداتیو) می‌باشد. لذا این تحقیق در مبتلایان مایع جنب مراجعه‌کننده به بیمارستان شهید بهشتی کاشان در سال 1380 تا 1382 انجام گرفت.

مواد و روش‌ها: تحقیق با طراحی مقطعی روی کلیه بیماران مبتلا به مایع جنب انجام گرفت. تعیین نوع اگزودا و ترانسوداتیو مطابق معیار لایت بوده و میزان کلسترول و تری‌گلیسیرید، لیپوپروتئین‌ها در مایع جنب و سرم هم‌زمان به روش استاندارد آن تعیین و میزان همبستگی آنها به روش پیرسون و مقادیر کلسترول و لیپوپروتئین‌ها و ضـریب نیمه تراوایی پرده جنب در موارد اگزوداتیو و ترانسـوداتیو بر حسب مورد با آمار T-test و Man-Whitney مورد قضاوت آماری قرار گرفت.

یافته‌ها: ‌تحقیق روی 119 نفر شامل 52 مرد و 67 زن با میانگین سنی 15 ± 5/63 سال انجام گرفت. مایع جنب در 70 نفـر (8/58 درصد) ‌از نوع اگزوداتیو و در 49 نفر (2/41 درصد)‌ از نوع ترانسودا بود. میزان کلسترول مایع جنب در افراد ترانسوداتیو 16 ± 29 و در گروه اگزوداتیو 25 ± 65 بود (001/0 P< ). سطح کلسترول مایع جنب (اگزوداتیو و ترانسوداتیو) بستگی به سطح سرمی آن و نسبت پروتئین جنب به سرم دارد (در اگزوداتیو 61/0= r ، 001/0 p< ، ترانسوداتیو 62/0= r و 001/0 p< ). ضریب همبستگی LDL ، HDL ، VLDL و تری‌گلیسیرید مایع جنب اگزودا با نسبت پروتئین مایع جنب به سرم به ترتیب عبارت است از: 53/0= r (001/0 p< )، 40/0= r (01/0= p )، 29/0= r (01/0= p ) و 29/0= r (02/0= p ). در مایع جنب ترانسودا ضریب همبستگی به ترتیب LDL ، HDL ، VLDL و تری‌گلیسرید با نسبت پروتئین مایع جنب به سرم به ترتیب عبارت است از: 48/0= r (001/0 p< )؛ 24/0= r (09/0= p ) 09/0= r ، (52/0= p ) و 04/0= r (79/0= p ). نسبت درصد کلسترول همراه با LDL و HDL مایع جنب اگزوداتیو و ترانسوداتیو به ترتیب 90 و 89 درصد بود در حالی که نسبت درصد و کلسترول همراه با LDL و HDL سرمی آنها به ترتیب 83 و 86 درصد بود.