سابقه و هدف: با توجه به ضرورت یافتن راههای مطلوب جهت حفظ و بقاء جسم نورونها به دنبال آسیب سیستم عصبی ، و از طرفی کمبود مطالعات در زمینه تاثیر ترمیم عصب محیطی بر روی فراساختار نورونهای حسی ، این تحقیق در سال 1383 در دانشگاه علوم پزشکی ایران به انجام رسید.

مواد و روشها: در این مطالعه تجربی ، 24 سر رت بالغ نر نژاد ویستار ( Wistar ) به وزن 250-200 گرم بطور تصادفی انتخاب و در سه گروه مساوی شامل آکسوتومی ، ترمیم و شم تقسیم شدند. در گروه آکسوتومی عصب سیاتیک چپ در وسط ران قطع ، ولی ترمیم نگردید.در گروه ترمیم ، عصب سیاتیک در وسط ران قطع و به روش سوچور اپی نوریال ترمیم گردید. بعد از هشت هفته پنجمین عقده ریشه خلفی چپ و راست(سالم) خارج شد. برای انجام شمارش نورونی ، بعد از تهیه برشهای انجمادی و رنگ آمیزی کریزل ویوله ، با استفاده از عدسی مدرج چشمی ، نورونها مورد شمارش قرار گرفتند. برای مطالعه فراساختمانی ، عقده ها پس از فیکس اولیه و ثانویه ، آبگیری ، با رزین آرالدیت قالب گیری شدند و بعد از تهیه برشهای نیمه نازک و نازک و رنگ آمیزی ، توسط میکروسکوپ نوری و الکترونی TEM مورد بررسی قرار گرفتند.

یافته ها: میزان نورونهای سالم در گروه قطع عصب (آکسوتومی) بعد از دو ماه 7/7 ± 4/27 و در گروه ترمیم عصب 4/11 ± 4/33بود ( P<0.03 ) . برشهای نیمه نازک در گروههای سالم و شم نمایی طبیعی داشتند, در گروه آکسوتومی جابجایی هسته و هستک ، چروکیدگی ، و پیکنوزیس را نشان دادند. در گروه ترمیم این تغییرات کاهش یافته بود. برشهای نازک در گروه سالم وشم کاملا طبیعی ، در گروه آکسوتومی تراکم کروماتین ، مارژیناسیون و پیکنوزیس هسته ، شکلهای غیر طبیعی و تخریب میتوکندری و گشادشدن شبکه آندوپلاسمی دیده شد. در گروه ترمیم نیز در بعضی از نورونها تراکم کروماتین, مارژیناسیون و پیکنوزیس و گشاد شدن میتوکندری و شبکه آندوپلاسمی مشاهده گردید.

نتیجه گیری و توصیه ها: ترمیم عصب به روش ترمیم اپی نوریال می تواند باعث کاهش تغییرات منجر به مرگ سلولی در نورونهای حسی عقده ریشه خلفی نخاع شود, اما نمی تواند کاملا آنها را از بین ببرد. بررسی تاثیر روشهای دیگر ترمیم عصب بر روی وضعیت نورونها و ارزیابی دقیق تر با استفاده از تکنیکهای هیستوشیمی و ایمونوهیستوشیمی توصیه می شود.