سابقه و هدف: با توجه به روند فزاینده مصرف داروهای تحریک تخمک گذاری همراه با استفاده از روش های نوین درمان نازایی (Assisted reproductive technology) عارضه OHSS بخصوص در بیمارانی که دچار سندرم تخمدان های پلی کیستیک می باشند، افزایش یافته است. سرم مانیتول به عنوان عامل پیشگیری کننده این عارضه در بیماران مراجعه کننده به مرکز پزشکی صارم در سال های 78-1377 مورد استفاده و بررسی قرار گرفت.

مواد و روش ها: تحقیق به روش کارآزمایی بالینی بر روی 228 نفر صورت پذیرفت. این بیماران تماما مبتلا به تخمدان های پلی کیستیک (PCO) بوده و به منظور انجام ART به علل مختلف تحت درمان با داروهای محرک تخمک گذاری (Human Chronic Gonadotropin و Human Menopausal Gonadotropin) قرار گرفته بودند، برحسب مراجعه و به طور تصادفی به دو گروه «مورد» و «شاهد» تقسیم شدند. در گروه مورد سرم مانیتول (شرکت فرآورده تزریقی ایران) با دوز 0.5 گرم برحسب وزن بدن به کیلوگرم (0.5g/Kg/Bw) روزانه تجویز شد و در گروه شاهد این دارو داده نشد. تاثیر مانیتول در پیشگیری از OHSS با شاخص های فشار خون، هموگلوبین، هماتوکریت و WBC بررسی و با t-test مورد قضاوت آماری قرار گرفت.

یافته ها: از 228 نفر بیمار مورد بررسی، 132 نفر در گروه شاهد و 96 نفر در گروه مورد قرار گرفتند. هر دو گروه از نظر سن، وزن، فشار خون، مقدار هموگلوبین، هماتوکریت و WBC خون قبل از استفاده از سرم مانیتول مشابه بودند. در گروه شاهد، 100% بیماران و گروه مورد، 25% مبتلا به OHSS شدند (P<0.0001). میزان فشار خون سیستولی در گروه شاهد 10.7±87 و در گروه مورد 5.6±112 و میزان دیاستولی در گروه شاهد 10±54 و در گروه مورد 14±63 بود. مقدار هموگلوبین در گروه شاهد 1.5±15.7 و هماتوکریت، 7±45.3 و تعداد گلبول های سفید (WBC) با 6165±13548 و در گروه مورد به ترتیب 0.7±12.6 و 3.8±38.3 و 1523±77525 بودند که در همه این شاخص ها اختلاف معنی دار آماری وجود داشت (P<0.001).

نتیجه گیری: تجویز سرم مانیتول موجب پیشگیری از سندرم OHSS شدید و کاهش نوع متوسط و خفیف آن شده بنابراین تحقیق برای بهره گیری بیشتر از سرم مانیتول توصیه می گردد.