سابقه و هدف: با توجه به این که مخدرها عوارض زیادی دارند مطالعات زیادی برای یافتن داروهای دیگری که بتوانند مکمل یا جایگزین مخدرها شوند انجام گرفته­اند. با توجه به این که درد پس از عمل اثرات نامطلوبی بر سیر بهبودی بیمار دارد، در این مطالعه اثر دکسترومتورفان بر کاهش درد پس از عمل جراحی برداشت کیسه صفرا باز در بیمارستان دکتر شریعتی تهران در سال ۱۳۸۴ و ۱۳۸۵ بررسی گردید.

مواد و روش­ها: تحقیق به روش کارآزمایی بالینی تصادفی و دوسوکور بر روی ۴۴ بیمار توسط یک تیم واحد جراحی و بیهوشی انجام گرفت. دو ساعت قبل از جراحی به ۲۲ نفر دارونما و به ۲۲ نفر ۴۵ میلی­گرم دکسترومتورفان به عنوان پیش مداوا به صورت خوراکی داده شد. داروهای بیهوشی مورد استفاده برای دو گروه مشابه بود. یک ساعت، ۶ ساعت و ۲۴ ساعت پس از جراحی شدت درد بیماران بررسی و ثبت گردید. شدت درد بیماران بر اساس درجه­بندی VAS ( Visual Analog Scale ) از ۰ تا ۱۰ (۰= بدون درد، ۱۰= شدیدترین درد قابل تصور) اندازه­گیری شد. همچنین مقدار مورفین مصرف شده در طی ۲۴ ساعت ثبت گردید. با توجه به اینکه مقادیر بالای دکسترومتورفان می­تواند باعث خواب­آلودگی و کاهش سطح هوشیاری شود، وضعیت هوشیاری بیماران بر اساس معیارهای رامزی ( Ramsey ) یک ساعت پس از عمل ثبت گردید. شدت درد و وضعیت هوشیاری بیماران و مقدار مورفین مصرف شده در طی ۲۴ ساعت بعد از جراحی بین دو گروه مقایسه شد. جهت تجزیه و تحلیل آماری از آزمون­های t-test , Mann-Whitney-U-test و Chi-square استفاده شد.

نتایج: میانگین شدت درد یک ساعت پس از جراحی بر اساس VAS در گروه شاهد ۵۵/۹ و در گروه دریافت­کننده ۴۵ میلی­گرم دکسترومتورفان ۳۳/۸ بود. این کاهش درد از نظر آماری معنی­دار اما محدود به زمان کوتاهی پس از جراحی بود و ۶ ساعت و ۲۴ ساعت پس از جراحی تفاوتی در شدت درد بیماران بین دو گروه مشاهده نشد. از نظر میانگین مقدار مورفین مصرف شده در طی ۲۴ ساعت تفاوت معنی­داری بین دو گروه مشاهده نگردید. در مقایسه سطح هوشیاری نیز تفاوتی بین بیماران دریافت­کننده دکسترومتورفان و گروه شاهد مشاهده نشد.

نتیجه­گیری: ۴۵ میلی­گرم دکسترومتورفان به صورت خوراکی ۲ ساعت قبل از جراحی می­تواند باعث کاهش درد در ساعت اول پس از جراحی شود. بنابراین، دکسترومتورفان می­تواند در کنار مخدرها و سایر داروهای مسکن برای کاهش درد پس از جراحی مورد استفاده قرار گیرد.