سابقه و هدف: با توجه به شیوع هپاتیت B و عوارض ناشی از بیماری و اهمیت پیشگیری از آن در سطح گسترده و با توجه به گزارشات ضد و نقیض در مورد میزان اثربخشی واکسن هپاتیت B به روش داخل جلدی و با توجه به عدم گزارش و یا لااقل عدم دسترسی به سابقه ای تحقیقاتی از آن در کشور و به منظور مقایسه تاثیر تزریق واکسن هپاتیت B به روش های داخل عضلانی و داخل جلدی این تحقیق بر روی دانش آموزان دختر دبیرستانی شهر کاشان در سال ۷۶-۱۳۷۵ انجام شد.

مواد و روش ها: مطالعه به روش تجربی از نوع کارآزمایی بالینی دوسوکور (Double Blind Randomized Clinical Trial) بر روی ۲۰۰ نفر انجام گرفت. ابتدا دانش آموزان از جهت HBsAg و HBsAb به روش الیزا بررسی و افرادی که HBsAg یا HBsAb مثبت بودند از مطالعه حذف و ۱۹۰ دانش آموز که به لحاظ سن و کلاس مشابه سازی شده بودند به طور تصادفی به دو گروه تقسیم شدند. در گروه تجربی ۰,۱cc واکسن هپاتیت B نوترکیب (Herber Biotech S.A، کوبا) در سه نوبت با فاصله ۶، ۱، ۰ ماه در پوست ناحیه جلویی ساعد به روش داخل جلدی توسط تکنسین های مرکز بهداشت و در گروه شاهد یک سی سی از همان واکسن با همان فاصله زمانی و در همان ناحیه و توسط همان افراد به روش داخل عضلانی تزریق گردید. تاثیر واکسن سه هفته پس از آخرین نوبت واکسیناسیون با اندازه گیری آنتی بادی به روش الیزا در سازمان انتقال خون تهران به وسیله افرادی که از روش تزریق آن ها اطلاعی نداشتند انجام گرفت. نتایج با آزمون دقیق فیشر مورد قضاوت آماری قرار گرفت.

یافته ها: تحقیق نشان داد شیوع HBsAb مثبت ۴,۵% و HBsAg نیم درصد می باشد. گروه شاهد و مورد به لحاظ سنی و کلاس با هم مشابه بوده و در گروه شاهد پاسخ آنتی بادی مثبت در ۹۷.۶%، ضعیف مثبت در ۱.۲% و منفی در ۱.۲% مشاهده گردید و در گروه مورد به ترتیب ۹۳.۷ و ۲.۱ و ۴.۲ درصد بوده است که اختلاف ناچیز آن به لحاظ آماری معنی دار نبود.

نتیجه گیری: به نظر می رسد با توجه به اختلاف خیلی کم دو روش تزریق واکسن و با توجه به کاهش هزینه تزریق واکسیناسیون به روش داخل جلدی به میزان ۰,۱ و جمعیت وسیع تحت پوشش واکسیناسیون و تناقض فاحش در میزان اثربخشی در مطالعات دیگران توصیه می گردد این تحقیق در مراکز دیگری انجام گیرد. ضمنا جهت تعیین طول مدت تاثیر واکسن مطالعه در این زمینه توصیه می گردد.