سابقه و هدف: آسیت یکی از علایم مهم بیماریهای زمینه ا ی می باشد که ارزیابی کامل ماهیت آن تقریباً همیشه تشخیص بیماری زمینه ا ی و انجام درمان مناسب را امکا ن پذیر می کند. با توجه به رو ش های متعدد در تشخیص ماهیت آسیت و مشخص نبودن ارزش تست ها ی استفاده شده در تشخیص آسیت در کاشان، مطالعه فوق جهت تعیین ماهیت مایع آسیت توسط دو روش ترانسودا ـ اگزودا و گرادیان آلبومین سرم ـ مایع آسیت در بیماران آسیتی بستری در بیمارستان شهید بهشتی کاشان طی سا ل های 82 - 1372 انجام گرفت.

مواد و رو ش ها: پژوهش حاضر به روش توصیفی از نوع ارزش تشخیصی بر روی مبتلایان به آسیت از هر گروه سنی، بستری در بیمارستان انجام شد. ابتدا کلیه بیماران که بر اساس سونوگرافی و پاراسنتز تشخیص قطعی آسیت برای آنها قطعی بود جدا شدند، سپس اطلاعات لازم شامل خصوصیات دموگرافیک (سن و جنس) و علل آسیت (سیروز، نارسایی قلبی، سندروم نفروتیک، بدخیمی ها ، سل، آسیت مختلط با علل متعدد و یا بیماریهای پانکراس) با کمک شرح حال و علایم بالینی ثبت گردید. آنگاه پس از گرفتن رضایت، بیماران مورد پاراسنتز قرار گرفتند. 100 - 50 سی سی مایع از شکم کشید شد و به طور همزمان 5 سی سی خون سیتراته از بازوی بیمار گرفته شد و نمونه ها به آزمایشگاه بیمارستان ارسال گشت. پروتئین کلی مایع آسیت، آلبومین سرم و آلبومین مایع آسیت مشخص شد و در صورت نیاز، بررسی سیتولوژیک، رنگ آ میزی گرم و اسید فست و کشت نیز به عمل آمد. پس از دریافت جواب آزمایش ها در صورتی که پروتئین مایع آسیت mg/dl 5/2 و یا بیشتر بود بیمار در دسته اگزودا و در صورتی که پروتئین آسیت کمتر از mg/dl 5/2 بود در دسته ترانسودا قرار گرفت. همچنین برای تعیین گرادیان، آلبومین مایع آسیت از آلبومین سرم کم شد. در صورتی که جواب 1/1 و بیشتر بود بیمار در دسته High gradient و در صورتی که جواب زیر 1/1 بود بیمار در دسته Low gradient قرار گرفت. میانگین، انحراف معیار حساسیت و ویژگی تعیین شد.

نتایج: طی این بررسی 100 بیمار مبتلا به آسیت مطالعه شدند که 56 نفر مذکر با میانگین سنی 4/16 ± 2/55 سال و 44 نفر مؤنث با میانگین سنی 4/15 ± 9/54 سال�بودند. 61 درصد بیماران بیشتر از 60 سال سن داشتند. شایع تر ین علت آسیت در بین بیماران، سیروز بود که 65 درصد موارد را شامل می شد و پس از آن نارسایی قلبی (14 درصد) و بدخیمی ها (11 درصد) قرار داشتند. حساسیت روش ترانسودا ـ اگزودا 47 درصد، حساسیت روش گرادیان آلبومین 7/73 درصد و ویژگی روش ترانسودا ـ اگزودا به گرادیان آلبومین 3/80 درصد به دست آمد. نتایج، بیشترین میزان هماهنگی روش ترانسودا ـ اگزودا و گرادیان آلبومین را در تشخیص پریتونیت عفونی و آسیت مختلط با علل متعدد (100 درصد) و سپس سیروز کبدی (2/89 درصد) نشان دادند. کمترین میزان هماهنگی مربوط به نارسایی احتقانی قلب بود (4/21 درصد).

نتیجه گیر ی: بر اساس این مطالعه شایع تر ین علت آسیت، سیروز کبدی می باشد، بیشترین میزان توافق دو روش ترانسودا ـ اگزودا و گرادیان آلبومین در تشخیص بیماری پریتونیت عفونی و آسیت مختلط با علل متعدد است، ضمن آنکه حساسیت و ویژگی روش گرادیان آلبومین و ویژگی ترانسودا ـ اگزودا به گرادیان آلبومین بیشترین توافق را دارا می‌باشند.