سابقه و هدف: درمان جایگزینی کلیه در برگیرنده شیوه­های مختلف درمانی در بیماران مبتلا به نارسایی پیشرفته کلیه است . هر یک از دو درمان اصلی یعنی همودیالیز و پیوند کلیه دارای عوارض متعدد و مختص به خود است . علی رغم نتایج متفاوت تحقیقات، در کل پذیرفته شده است که بیماران با پیوند کلیه کیفیت زندگی بهتری دارند . با توجه به مشکلاتی مانند اضطراب و افسردگی در بیماران تحت درمان جایگزین کلیه و تاثیر این عوارض بر عدم رعایت دستورات درمانی و عواقب آن مانند رد پیوند در این بیماران تصمیم گرفته شد تحقیقی جهت بررسی و مقایسه افسردگی و اضطراب در بیماران تحت درمان با روش های جایگزین کلیه کاشان در سال 1386-1385 انجام گیرد.

مواد و روش­ها: تحقیق از نوع مقطعی بود و در آن تمامی بیمارانی که در سال 1386-1385 تحت یکی از روش های درمانی جایگزین کلیه (پیوند کلیه و یا همودیالیز) در مراکز درمانی و حمایتی شهرستان کاشان قرار داشتند، مورد بررسی قرار گرفتند. در این تحقیق دو پرسشنامه استاندارد اضطراب و افسردگی مورد استفاده قرار گرفت. نمره بالاتر از پرسشنامه­ها حاکی از شدت بیشتر افسردگی و اضطراب بود. جهت تجزیه و تحلیل روش های آمار تحلیلی مجذورکای و آزمون مان ویتنی استفاده شد.

نتایج: در مجموع 63 بیمار در حال دیالیز و 100 بیمار پیوندی مورد بررسی قرار گرفتند. میانگین سن بیماران در گروه پیوند کلیه 14±6/40 و در گروه دیالیز 5/14±3/55 سال بود. 6/55 درصد بیماران تحت دیالیز زن بودند و 41 درصد گروه بیماران پیوندی را زنان تشکیل می­دادند. میانگین نمره افسردگی در بیماران دیالیزی 5/11±3/21 و در بیماران پیوند کلیه 5/11±1/12 بود (0001/0> p ). میانگین نمره اضطراب در بیماران دیالیزی 8/8±6/12 و در بیماران پیوند کلیه 2/8±6/9 بود (03/0= p ). سن، تحصیلات، وضعیت تاهل و مدت درمان با افسردگی و اضطراب ارتباطی نشان نداد. زنان در گروه پیوند، اضطراب (008/0= p ) و افسردگی (004/0= p ) بیشتری داشتند. وجود بیماری قلبی و فشارخون در بیماران پیوندی با اضطراب و افسردگی ارتباط مستقیم داشت (02/0> p ) و چنین ارتباطی در بیماران دیالیزی مشاهده نشد.

نتیجه گیری: نتایج تحقیق حاکی از شیوع بالای افسردگی و اضطراب در بیماران جایگزین کلیه خصوصا بیماران دیالیزی بود. این پدیده می­تواند عواقبی مانند اختلال در درمان و مصرف داروها و رعایت رژیم غذایی داشته باشد و کیفیت زندگی بیماران را تحت تاثیر قرار دهد. لذا پیشنهاد می­گردد وضعیت افسردگی و اضطراب بطور متناوب در بیماران بررسی شده و بر مبنای نتایج اقدامات درمانی دارویی و غیر دارویی انجام گیرد.