سابقه و هدف: نواحی حاوی فاکتورهای آزوسپرمی ( AZF ) واقع در بازوی بلند کروموزوم Y دارای ژن­هایی است که نقش و عملکرد خاص آنها در اسپرماتوژنز به­طور کامل مشخص نشده است. از این رو، شناخت ارتباط بین ریز حذف­های نواحی AZF با ناباروری در مردان، تشخیص، درمان و مشاوره ژنتیک را مقدور می­سازد.

مواد و روش­ها: مطالعه توصیفی-تحلیلی حاضر بر روی 47 مرد نابارور مبتلا به آزوسپرمی با دلایل غیر انسدادی مراجعه ­کننده به بخش ناباروری بیمارستان الزهراء تبریز و کاریوتایپ نرمال انجام گردید. غربال­گری مولکولی ناحیه AZF بر روی DNA ژنومی خون محیطی انجام گردید. تکنیک Multiplex PCR و دو مجموعه از پرایمرهای STS برای تشخیص ریز حذف های نواحی AZF و توالی­های ویژه بر روی کروموزوم Y استفاده گردید.

نتایج: از بین 47 مرد نابارور، 17 بیمار (17/36 درصد) دارای ریزحذف­های کروموزوم Y در نواحی AZFc و AZFd بودند (05/0>P) . از این 17 نفر 14 بیمار در ناحیه AZFc و دو بیمار تواما در دو ناحیه AZFc+d و یک بیمار در ناحیه AZFd دارای ریزحذف بودند. نتایج نشان داد ریزحذف های نواحی AZF تاثیر معنی­داری بر بروز آزواسپرمی در مردان نابارور دارد.

نتیجه­گیری: تجزیه و تحلیل ریزحذف­های کروموزوم Y به­عنوان یک آزمایش مولکولی با اهمیت برای کسب اطلاعات ژنتیکی قابل اعتماد در مردان مبتلا به ناباروری، قبل از استفاده از تکنیک­های کمک باروری توصیه می­شود؛ این امر به کاهش هزینه­ها و مشکلات این تکنیک کمک خواهد نمود.