سابقه و هدف: به خوبی معلوم شده است تا زمانی که سیکل­های قاعدگی در زنان ادامه دارد، باروری منتفی نیست. لکن، در صورت وقوع بارداری در زنان بالای 35 سال، عوارض مادری و جنینی با درصد بسیار بیشتری اتفاق می­افتد. از طرف دیگر، هر روز تعداد زنان مسنی که به علت تاخیر در بارداری به روش­های موثر و برگشت­پذیر جلوگیری از حاملگی نیاز پیدا می­کنند بیشتر می­شود. لذا، با توجه به اهمیت امر پیش­ از بارداری به خصوص در زنان مسن، این پژوهش با هدف بررسی وضعیت پیشگیری از بارداری در زنان بالای 35 سال و عوامل مرتبط با آن در مراکز بهداشتی درمانی کاشان در سال 86 انجام شده است.

مواد و روش­ها: در این پژوهش که به روش توصیفی انجام شد، 700 زن ایرانی و متاهل که حداقل 35 سال یا بالاتر سن داشته، دارای سیکل­های قاعدگی بوده و به علت بیماری برای استفاده از روش­های پیشگیری از بارداری منع نشده بودند، به روش تصادفی انتخاب شده و از جهت برخی شاخص های دموگرافیک (تحصیلات، محل سکونت و شغل)، روش پیشگیری از بارداری و عوامل موثر بر انتخاب روش (تعداد حاملگی، شاخص توده بدنی، سن در موقع ازدواج و تولد فرزند قبلی، مدت ازدواج، تعداد و جنسیت فرزندان، روش پیشگیری از بارداری قبلی، وضعیت قاعدگی و رضایت جنسی زن و مرد از روش مورد استفاده) مورد مطالعه قرار گرفتند. با استفاده از روش­های آماری توصیفی توزیع فراوانی روش­های پیشگیری ازبارداری و عوامل مرتبط با روش پیشگیری تعیین شده، سپس زنان بر حسب روش­های موثر (قرص، آمپول، کاندوم، آیودی، توبکتومی و وازکتومی) یا غیرموثر (روش های منقطع و بدون روش) پیشگیری از بارداری با استفاده از آزمون مجذور کای و آزمون t مستقل مقایسه شدند. ابزار مورد استفاده پرسشنامه بود و اطلاعات به روش مصاحبه و مشاهده اطلاعات موجود در پرونده جمع آوری گردید.

نتایج: نتایج پژوهش نشان داد که 3/98 درصد (688 نفر) از زنان تحت مطالعه از یکی از روش­های پیشگیری از بارداری استفاده می­کردند. 7/70 درصد (495 نفر) از آنان روش موثر و 6/27 درصد ( 193 نفر) روش پیشگیری از بارداری منقطع داشتند. در زنان استفاده کننده از روش­های موثر نسبت به استفاده کنندگان از روش­های غیر موثر پیشگیری از بارداری، به طور معنی داری میانگین سن موقع ازدواج، کمتر (002/0 > p )، مدت ازدواج، طولانی تر (006/0 p< )، سیکل های قاعدگی، منظم­تر (048/0 p< )، درصد چاقی، بیشتر (0001/0 p < )، فرزندان تک جنس (فقط دختر یا فقط پسر)، کمتر (0001/0 p < )، استفاده قبلی از روش موثر، بیشتر (0001/0 p< ) و رضایت جنسی زنان بیشتر (02/0 p < ) بود. ضمنا زنان دو گروه از نظر وضعیت تحصیلات، شغل و محل سکونت با یکدیگر تفاوت معنی دار آماری نداشتند.

نتیجه­گیری: اکثریت زنان بالای 35 سال روشی را برای پیشگیری از بارداری انتخاب کرده بودند، اما با افزایش سن انتخاب روش موثر پیشگیری از بارداری تفاوت چشمگیری نکرده بود. جنسیت فرزندان، سن ازدواج، فاصله ازدواج، نظم سیکل های قاعدگی، تعداد حاملگی، رضایت جنسی زنان، انتخاب اولین روش پیشگیری و روش پیشگیری از بارداری قبلی در زنان استفاده کننده از روش­های موثر و غیر موثر پیشگیری از بارداری به طرز معنی داری متفاوت بود. لذا پیشنهاد می­شود در مشاوره تنظیم خانواده زنان بالای 35 سال به عوامل مرتبط با انتخاب روش موثر پیشگیری توجه شود.